ﺷﻌﺮ ﮐﻮدک ﮐﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﻣﻮزون و زﯾﺒﺎ، از ﺣﯿﺚ ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺻﻮات و ﮐﻠﻤﺎت، و از ﺣﯿﺚ ﻣﻀﻤﻮن. در ﻣﻮرد اﺷﻌﺎر ﺑﯽ­ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺜﻞ اﺗﻞ ﻣﺘﻞ ﺗﻮﺗﻮﻟﻪ، ﻫﻤﺎن زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺻﻮات و ﮐﻠﻤﺎت، ﯾﻌﻨﯽ آﻫﻨﮓ و رﯾﺘﻢ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ. اﺳﺎس و ﭘﺎﯾﮥ ﺷﻌﺮ ﮐﻮدک، ﮐﻪ او را ﺑﻪ ﺑﺎزی و ﺣﺮﮐﺖ و ﻫﻢ آوازی ﺑﺮ ﻣﯽ­اﻧﮕﯿﺰد، ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ اﺻﻮات و ﮐﻠﻤﺎت اﺳﺖ. ﻗﺎﻓﯿﻪ از ﻟﻮازم ﺷﻌﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﯽ ﺷﻌﺮﻫﺎی ﮐﻮدﮐﺎن ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﺮ دوﯾﺪم و دوﯾﺪم).

ﺷﻌﺮ ﮐﻮدک ﺳﺎده و روان و آﻫﻨﮕﯿﻦ و ﺑﺮای او ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ اﺳﺖ و ﺑﺪون  آﻧﮑﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آﻣﻮزش دﻫﺪ، ﺑﺮ داﻧﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﮐﻼﻣﯽ او ﻣﯽ­اﻓﺰاﯾﺪ و ذوق او را ﭘﺮورش ﻣﯽ­دﻫﺪ.

ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﻌﺮ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﺨﯿﻞ، اﺣﺴﺎس (ﻋﺎﻃﻔﻪ) و زﺑﺎن ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ­ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﯾﮏ واﺣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽ­دﻫﻨﺪ. ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺤﺘﻮای ﻋﺎﻃﻔﯽ و اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺷﻌﺮ ﺑﺮای ﮐﻮدک آﺷﻨﺎﺗﺮ و ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از زﻧﺪﮔﯽ واﻗﻌﯽ و روزﻣﺮه ، ﻏﻢ­ﻫﺎ و ﺷﺎدی­ﻫﺎ، ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ­ﻫﺎ و ﺷﮑﺴﺖ­ﻫﺎی او ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎ آن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ­ﮐﻨﺪ.

اﻧﻮاع ﺷﻌﺮ ﮐﻮدک

آﻫﻨﮓ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﻣﺎدر اوﻟﯿﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻮدک ﺑﺎ رﯾﺘﻢ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﻟﺪ اﺳﺖ. ﻣﺎدر ﺑﺎ ﻋﺸﻖ و اﺣﺴﺎس ﺑﺮای ﮐﻮدک ﻻﻻﯾﯽ ﻣﯽ­ﺧﻮاﻧﺪ. ﻻﻻﯾﯽ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﮐﻮدک آراﻣﺶ ﻣﯽ­دﻫﺪ، ﺑﻠﮑﻪ زﻣﯿﻨﮥ ﺣﺮف زدن و ﭘﯿﻮﻧﺪ اﻋﺠﺎز آﻣﯿﺰ ﻋﺎﻃﻔﻪ و ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ را در ﮐﻮدک ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ­آورد.

ﺗﺮاﻧﻪ­ﻫﺎ را ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪ­ﻫﺎی ادﺑﯿﺎت ﮐﻮدک در ﺷﺎﺧﮥ ادﺑﯿﺎت ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورد. ﻻﻻﯾﯽ­ﻫﺎ، ﺗﺮاﻧﻪ ﻧﻮازش­ﻫﺎ ، ﺑﺎزی­ﻫﺎ، و ﻣﺘﻞ­ﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﺷﮑﻞ­ﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺮاﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﺷﻌﺮﻫﺎی ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ و ﻏﺰل و ﺗﺼﻨﯿﻒ ﮐﻪ وﯾﮋه ﺗﻮده ﻣﺮدم اﺳﺖ. اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ­ﻫﺎی ادﺑﯽ دﯾﺮﯾﻨﮕﯽ ﺷﻌﺮ و ادﺑﯿﺎت ﻣﻨﻈﻮم را در ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ ﻧﺜﺮ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻈﻮم ﻧﺸﺎن ﻣﯽ­دﻫﺪ. ﺗﺮاﻧﻪ­ﻫﺎ ﺟﺰﺋﯽ از ادﺑﯿﺎت ﺷﻔﺎﻫﯽ ﮐﻮدﮐﺎن اﺳﺖ و ﭘﯿﺶ درآﻣﺪی ﺑﺮ ﺷﻌﺮ اﻣﺮوز ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ­آﯾﺪ. ﺷﻌﺮ ﻧﺎب ﮐﻮدک ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ­ﺧﻮرد زﯾﺮا ﺷﻌﺮﻫﺎ و ﺗﺮاﻧﻪ­ﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ­ﻫﺎ و روﯾﺪادﻫﺎی وﯾﮋه ﺳﺮوده ﺷﺪه­اﻧﺪ. ﺳﻮای ﻻﻻﯾﯽ­ﻫﺎ، ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ﺗﺮاﻧﻪ وﺟﻮد دارد:

ﺗﺮاﻧﻪ ﺑﺎزی (اﺗﻞ ﻣﺘﻞ ﺗﻮﺗﻮﻟﻪ)

ﺗﺮاﻧﻪ ﻧﯿﺎﯾﺶ (ﺧﻮرﺷﯿﺪﺧﺎﻧﻢ آﻓﺘﺎب  ﮐﻦ)

ﺗﺮاﻧﻪ ﻧﻮازش (دس­دﺳﯽ ﺑﺎﺑﺎش ﻣﯽ­ﯾﺎد)

ﺗﺮاﻧﻪ آﻣﻮزش (ﺑﯿﺎ ﯾﮏ، ﯾﮏ ﯾﺎری دارم/ دو، ﺑﯿﺎ دوﺳﺘﺖ ﻣﯽ دارم)

ﺗﺮاﻧﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ (ﻧﻮروز و ﻧﻮ ﺳﺎل، ﺑﺎدا ﻣﺒﺎرک)

ﺗﺮاﻧﻪ ﮐﺎر (ﮐﺎرﮔﺎه ﻗﺎﻟﯿﺒﺎﻓﯽ…)

ﺗﺮاﻧﻪ ﻣﺘﻞ  (دوﯾﺪم و دوﯾﺪم…)

ﺗﺮاﻧﻪ ﭼﯿﺴﺘﺎن و ﻣﻌﻤﺎ (ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﯾﺶ ﺣﺮﯾﺮه/ ﻟﺒﺶ ﺳﻠﻄﺎن و دﻧﺪاﻧﺶ وزﯾﺮه/ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ  زﻧﺪ ﺗﺎج ﻣﺮﺻﻊ/ ﻣﮑﺎن و ﻣﻨﺰﻟﺶ زﯾﺮ زﻣﯿﻨﻪ: «ﻣﺎر»)

ﺷﻌﺮﻫﺎی ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﯾﺎ ﻫﯿﭽﺎﻧﻪ­­ﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺪون ﻣﻌﻨﯽ اﻣﺎ ﭘﺮﻧﺸﺎط اﺳﺖ.

ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺮاﻧﻪ دو وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺎرز دارد: درون ﻣﺎﯾﻪ و وزن. درون ﻣﺎﯾﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﻧﺪﯾﺸﻪ­ﻫﺎ و آرزوﻫﺎ و وزن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ذوق و ﻫﻨﺮ ﺗﻮده ﻣﺮدم اﺳﺖ. اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ آدﻣﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺎدی، اﻧﺪوه، ﮐﺎر و ﺑﺎزی ﮐﻪ وزن ﺗﺮاﻧﻪ­ﻫﺎ از آن ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ. ﮐﻮدﮐﺎن وزن ﺗﺮاﻧﻪ­ﻫﺎ را از راه ﮔﻮش درﻣﯽ­ﯾﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﯽ­ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺷﻌﺮ ﺳﻤﻌﯽ ﺧﻮاﻧﺪ.

ﺷﺎﻋﺮان اﯾﺮاﻧﯽ از راه آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺷﻌﺮﻫﺎی ﮐﻮدک ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﭘﯽ­ﺑﺮدﻧﺪ. آﻧﻬﺎ ﺷﻌﺮ ﮐﻮدک را ﺑﻪ زﺑﺎن آواﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮدﻧﺪ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪای ﮐﺒﻮﺗﺮ ﯾﺎ ﺻﺪای ﻣﺎﺷﯿﻦ ﮔﺎه ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺒﺎ، ﭘﯿﺎﻣﯽ رﻓﺘﺎری را ﺑﻪ ﺷﯿﻮه  ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و از راه اﻧﮕﯿﺰش ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺑﻪ ﮐﻮدک رﺳﺎﻧﺪه اﻧﺪ (ﮔﻞ رو از راه دور ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻢ/ دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﺑﭽﯿﻨﻢ؛ ﮔﻞ ﺳﺮ ﺷﺎﺧﻪ زﻧﺪه اﺳﺖ/ ﻣﯽ ﻣﯿﺮه وﻗﺘﯽ ﮐﻨﺪه اﺳﺖ).

شهره یوسفی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این قسمت نباید خالی باشد
این قسمت نباید خالی باشد
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه باید با شرایط موافقت کنید

فهرست